Apple, iPhone Üretimini Neden Hâlâ ABD’ye Taşımıyor? İşte Küresel Tedarik Zincirinin Gerçekleri

Dünyanın en değerli teknoloji şirketlerinden biri olan Apple, yıllardır üretiminin büyük bölümünü Çin merkezli fabrikalarda sürdürüyor. Peki, Apple neden iPhone üretimini ABD’ye taşımıyor? İşte üretim kararlarının ardındaki ekonomik, lojistik ve teknolojik nedenler.

---

Apple’ın Üretim Stratejisi: Sadece Maliyet Değil, Ekosistem Meselesi

Apple’ın iPhone üretimini ABD yerine büyük oranda Çin, Vietnam, Hindistan gibi ülkelerde sürdürmesi, yalnızca işçilik maliyetleriyle açıklanamaz. Bu tercihin ardında çok daha derin ve stratejik unsurlar bulunuyor. Apple’ın ana üretim partneri Foxconn başta olmak üzere, bileşen tedarikçilerinin büyük bölümü Asya’da konumlanmış durumda.

Apple’ın CEO’su Tim Cook da daha önce yaptığı açıklamalarda, “Çin gibi ülkelerde sadece düşük ücretli işçiler değil, aynı zamanda büyük bir üretim yetkinliği ve deneyimi de mevcut” ifadelerini kullanmıştı.

---

Neden ABD Değil? İşte Başlıca Gerekçeler:

Apple’ın üretimi ABD’ye taşımamasının ardında yatan nedenler çok boyutlu:

• Nitelikli iş gücü eksikliği: ABD’de elektronik montaj alanında uzmanlaşmış büyük ölçekli işgücü bulunmuyor.
• Lojistik avantajlar: Tedarik zincirinin büyük kısmı Asya’da olduğu için, ABD’de üretim daha fazla taşımacılık maliyeti doğurur.
• Üretim ölçeği: Çin’deki Foxconn gibi dev fabrikalarda günde yüzbinlerce iPhone üretilebiliyor. ABD’de bu ölçekte üretim altyapısı hâlen yok.
• Tedarikçi yakınlığı: Ekran, kamera, batarya gibi parçaların büyük çoğunluğu Çin, Güney Kore, Japonya gibi ülkelerde üretiliyor.
• Maliyet faktörü: İşçilik, enerji ve altyapı maliyetleri ABD’de çok daha yüksek.

---

Çin’in Üretimdeki Eşsiz Ekosistemi

Apple, 2007’den bu yana Çin’deki üretim tesislerini genişletmeye devam etti. Shenzhen, Zhengzhou ve Chengdu gibi bölgeler, sadece Apple için değil, birçok teknoloji markası için üretim üssü konumunda.

Çin’in sunduğu avantajlar:

• Binlerce parçanın aynı anda üretilebildiği dev sanayi kümelenmeleri
• Gelişmiş lojistik altyapısı ve liman erişimi
• Hızlı eğitimle üretim hattına adapte olabilen milyonlarca işçi

Apple gibi bir şirket için bu tür bir üretim ortamını ABD’de sıfırdan oluşturmak milyarlarca dolarlık yatırım ve yıllar süren planlama gerektirir.

---

ABD’de Üretim Denemeleri Oldu mu?

Apple, gelen kamuoyu baskısı ve politik nedenlerle ABD’de sınırlı üretim denemeleri gerçekleştirdi. Özellikle Austin, Teksas’ta bazı Mac modelleri üretilmişti. Ancak bu üretimlerin ölçeği, iPhone gibi yüksek hacimli ürünler için yeterli değildi.

Ayrıca Apple Silicon çiplerinin tasarımı Kaliforniya’da yapılsa da üretimi Tayvan merkezli TSMC tarafından gerçekleştiriliyor. 2024 yılında Arizona’da TSMC’ye ait bir çip fabrikası faaliyete geçmiş olsa da bu üretim, Apple’ın ihtiyacının yalnızca küçük bir kısmını karşılayacak düzeyde.

---

Hindistan ve Vietnam: Yeni Alternatifler Yolda

Apple, Çin’e olan bağımlılığı azaltmak amacıyla son yıllarda Hindistan ve Vietnam gibi ülkelere yöneldi. Hindistan’da Foxconn’un yeni tesisleriyle iPhone üretimi yapılmaya başlandı. Vietnam’da ise kulaklık ve aksesuar üretimi ağırlık kazandı.

Bu yönelimin nedenleri:

• ABD ile Çin arasındaki ticaret savaşları
• Çin’de yaşanan jeopolitik ve pandemi sonrası üretim kesintileri
• Apple’ın tedarik zincirini çeşitlendirme stratejisi

Ancak yine de Çin’in sunduğu üretim ölçeği, hâlâ yerini alabilecek seviyede değil.

---

Apple’ın Kararını Etkileyen Politik Faktörler

Son yıllarda ABD’de üretimi teşvik etmeye yönelik CHIPS Act gibi yasal düzenlemeler yürürlüğe girse de, Apple bu tür teşviklerin iPhone üretimini ABD’ye taşımak için yeterli olmadığını düşünüyor. Üstelik üretimin taşınması, ürün fiyatlarını da doğrudan etkileyebilir.

Uzmanlara göre iPhone’ların ABD’de üretilmesi durumunda ürün fiyatlarında %20 ila %40 oranında artış yaşanabilir. Bu da Apple’ın küresel pazarda rekabet avantajını zayıflatabilir.

---

Apple’ın ABD’de üretim yapmamasının ardında yalnızca bir maliyet hesabı değil; küresel lojistik zincirinden üretim ölçeğine, iş gücü kalitesinden bileşen tedarikine kadar birçok stratejik neden bulunuyor. Teknoloji dünyasının devlerinden biri olan Apple, küresel üretim kararlarını sadece bugünün değil, uzun vadeli sürdürülebilirliğin gerekliliklerine göre veriyor.